KUZEY AFRİKA
Mısır:
Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry Faslı mevkidaşı Nasser Bourita ile telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede Fas’ın Bouznika kentinde gerçekleşen Libya’daki UMH ve Tobruk Temsilciler Meclisi delegeleri arasındaki uzlaşma toplantısı ve bu toplantıdaki gelişmeler ele alındı. Ayrıca hafta ortasında Arabweekly gazetesinin yaptığı bir haberde, UMH ve Tobruk Temsilciler Meclisi delegasyonunun Kahire’de de bir toplantı gerçekleştirdiği duyuruldu. Toplantıda Mısır’ın Libya’daki siyasi uzlaşı için kararlı olduğu ancak Türkiye’nin Libya’da olmadığı hiçbir anlaşmayı onaylamadığı duyuruldu.

Hafta ortasında Filistin halkı temsilcileri BAE-İsrail normalleşme anlaşmasını sert bir şekilde değerlendirmek için Arap Ligi’ne toplanma çağrısında bulundu. Arap Ligi, hafta ortasında, parti üyelerin Dışişleri Bakanları katılımıyla gerçekleşti. Her ne kadar konu Filistin halkının akibeti olsa da bu ajanda üzerinde kısa bir değerlendirilmede bulunuldu ve ajandaya yönelik hiçbir sonuç alınamadı. Bunun aksine toplantıda Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry ve BAE Dışişlerinden sorumlu Bakanı Enver Gardaş provokasyonuyla Türkiye ve İran kınandı. Shoukry Türkiye’nin Suriye, Irak ve Libya’daki varlığının Arap Ulusal Güvenliğine en büyük tehdit olduğunu ve Arap ülkelerinin birleşmiş bir tepkisinin gerekliliğini, bu toplantıda, yineledi.Hafta sonunda Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron Mısırlı mevkidaşı darbeci Abdelfettah el-Sisi ile telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede Libya’daki gelişmeler, Lübnan’daki siyasi yapıya Mısır-Fransa desteği, İsrail ile normalleşme anlaşmaları sonucu Filistin halkının akibeti ve en önemlisi Doğu Akdeniz konusu ele alındı.

Hafta sonunda Bahreyn’in de İsrail ile normalleşme anlaşmasına vardığı ABD Başkanı Donald Trump tarafından duyuruldu. Bu anlaşmayı ilk tebrik eden devletlerden bir tanesi Mısır oldu. Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, BAE’nin ardından bir körfez ülkesinin daha normalleşme anlaşmasına varmasının bölgesel güvenliği arttıracağını ve Filistin halkının haklarını korumaya yönelik adımların öncüsü olacağını Twitter üzerinden belirtti.

Libya:
Geçtiğimiz pazartesi günü UMH komutasındaki Libya Ordusu, başkent Trablus'un doğusundaki Ebu Greyn bölgesinin güneyinde darbeci Hafter güçlerine ait Rus yapımı helikopteri ele geçirdiğini açıkladı. Sirte-Cufra Kurtuluş Komutanlığı ordu sözcüsü Abdulhadi Drah, helikopterin pilotu yakalanma korkusuyla çöle kaçmış olabilir açıklamalarına bulundu.

Libya Ulusal Petrol Şirketi tarafından yayınlanan bildiriye göre, Libya'nın petrol ablukası ve darbeci Hafter’in milislerinin petrol kuyularını kapatması sonucu oluşan kayıp 9,5 milyar dolara yaklaştı. ABD Büyükelçiliğinden yapılan açıklamaya göre, Hafter’in aylarca süren petrol tesislerine yönelik ablukayı sona erdirmeyi taahhüt ettiği, ancak petrol yataklarının ve limanlarının yeniden açılıp açılmayacağı belirsiz olduğunu söylendi.

Fayez el-Serrac, İstanbul ziyareti sırasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Türkiye Büyükelçisi David Satterfield ile terörizmle mücadelede ve stratejik ortaklığı genişletme yöntemleri üzerine görüşmelerde bulundu. İki taraf, Ulusal Mutabakat Hükümeti'nin yönetimi ve denetimi altında, Ulusal Petrol Şirketi'nin petrol üretimi ve ihracatının yeniden başlatılmasının hızlandırılması gerekliliğini vurguladı.

Libya'da Hafter yanlısı hükümet, devam eden protestolar nedeniyle Tobruk Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih'e istifasını sundu. Ağırlaşan yaşam şartlarını Hafter’in kontrolündeki Merc kentinde protesto eden bölge halkına milisler tarafından ateş açılmış, ölü ve yaralıların da olduğu bildirildi.

ABD Afrika Komutanlığı Rus paralı askerleri olan Wagner grubu tarafından kullanılan en az iki MiG-29 tipi savaş uçağının Libya'da düştüğünü söyledi.Komutan Stephen Townsend ve ABD Libya Büyükelçisi Richard Norland, Libya Savunma Bakanı ile terörle mücadele çabaları dahil olmak üzere önemli güvenlik konularını tartıştı. Townsend ve Norland çarşamba günü gerçekleştirdikleri Tunus ziyaretinde Libya'daki son siyasi ve güvenlik gelişmelerini ele aldı

Tunus:
Nahda hareketi Meşişi’nin güvenoyu almış olan hükümetini yeniden düzenlemesi hususundaki söylentileri reddetti. Nahda’nın parlamento bloğu başkanı Nurettin el-Biri, parlamentonun güvenoyunu aldıktan sonra hükümetin artık Nahda’nın desteğini aldığını söyledi. Tunus'un korona virüs salgını, yoksulluk, marjinalleşme ve yolsuzlukla mücadele etme gibi sorunların çözülmesinin önemini vurguladı.

Tunus Devlet Başkanı Kays Said; el-Esad el-Ajili'yi Trablus'ta bulunacak Libya büyükelçisi olarak atadı. Tunus'un Trablus'taki büyükelçiliği, iki Tunuslu diplomatın kaçırılması üzerine 2014'ten boş bir durumda bulunmaktaydı.

ABD donanmasının yaptığı açıklamaya göre, USS Winston S. Churchill gemisi, Tunus donanması ile Akdeniz'in Kuzey Afrika kıyılarında bir tatbikat gerçekleştirdi. ABD Deniz Kuvvetleri gemileri, bölgesel deniz güvenliğini güçlendirmek amacıyla birlikte çalışabilirliği artırmak ve kapasiteyi artırmak için müttefikleri ve ortaklarıyla rutin olarak eğitimler vermektedir.

Katar Başsavcısı ve Lusail Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Ali bin Fattis Al Marri, Tunus Ez-Zitouna Üniversitesi Rektörü Dr. Hishem Grissa ile bir araya geldi. Toplantıda iki kardeş ülkedeki iki üniversite arasındaki iş birliği yolları ve olasılıkları gözden geçirildi.

Cezayir:
Geçtiğimiz hafta ordudan yapılan birtakım açıklamalara göre ordunun yapılması planlanan anayasa değişikliğindeki sınır ötesi operasyonlar düzenlemesinden rahatsız olduğu bildirildi. Anayasa taslağında geçen “barışın yeniden tesis edilmesi” ibaresinin yerine “barışın korunması” olarak değiştirilmesi teklif edildi. Ayrıca yetkililer ordunun, yurtdışı operasyonlarına katılımı ile Cezayir'in kontrol edemeyeceği sonuçları olabileceğini vurguladı.

Cezayir parlamentosunun üst kanadı olan “Cezayir Milletler Konseyi”, 1 Kasım'da yapılacak referandum öncesinde anayasa değişiklik taslağını onayladı. 144 sandalyeli konseyin 128 üyesinin katıldığı oturumda yalnızca bir milletvekili çekimser oy kullandı. Perşembe günü, parlamentonun alt kanadı olan “Ulusal Halk Meclisi”, muhalefet bloklarının oylamayı boykot edilmesi üzerine oybirliğiyle değişikliklerin lehinde oy kullandı.

UMH Dışişleri Bakanı Muhammed Siala Cezayirli mevkidaşı Sabri Bukadum ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Libya’daki gelişmeler üzerine değerlendirmeler yapan ikili krizin çözümünün siyasi sürecin başlaması ile gerçekleşeceğinin altını çizdi

Bukadum’un yaptığı basın açıklamasında Tunus ile planladıkları müzakere masasında Mısır, İtalya, Malta ve Yunanistan’ın da aralarında bulunduğu Libya’nın güney komşularının davet edileceğini söyledi. Berlin Konferansı sonuç bildirgesine bağlılığın devam etmesi gerektiğini ve silah ambargosunun uygulanarak vekalet savaşlarından kaçılmasının elzem olduğunu da sözlerine ekledi.

Fas
Geçen hafta sonunda Fas’ın Bouznika kentinde Libya taraflarının delegasyonlarının katılımıyla başlayan uzlaşma müzakeresi bu haftanın ortasında son buldu. Görüşmeleri Avrupa Birliği, Afrika Birliği, Arap Ligi üye devletleri ve bunun dışında Rusya, ABD ve Türkiye gibi birçok ülke faydalı buldu. Fas yetkililerince yapılan açıklamada, görüşmeler sonucunda taraflar arasında kapsamlı bir anlaşmaya varılmıştır duyurusu yapıldı.

Hafta başında Fas’ta düzenlenen Libya görüşmelerindeki gelişmeleri öğrenmek için Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry ile Fas Dışişleri Bakanı Nasser Bourita bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmede Mısır’ın Fas’ı uzlaşma çabalarından dolayı tebrik ettiği ve Libya’nın siyasi bütünlüğü için ellerinden gelen her şeyi yapacakları belirtildi.

Geçen hafta Fas Dışişleri Bakanı Bourita ile İspanya Dışişleri Bakanı Arancha Gonzalez Laya arasında geçen telefon görüşmesinin akabinde, bu hafta, İspanya Fas ile yapılan güvenlik iş birliği anlaşmasını onayladığını duyurdu. Bu anlaşmanın insan kaçakçılığı, terörizm ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi suçların önüne geçilmesi için yapıldığı belirtildi.

Bu hafta ortasında, Fransa Genelkurmay Başkanı General Francois Lecointre Fas Dışişleri Bakanı Nasser Bourita ile Rabat’ta görüştü. Görüşmede Fas’ın Fransa ile olası askeri anlaşmaları ele alındı.

Bahreyn’in, hafta sonunda, İsrail ile normalleşme duyurusunun ardından, İsrail basını Fas’ın da İsrail ile normalleşmek isteyen ülkeler arasında olduğuna dair haberler yaptı. İsrail basınına göre, herhangi bir kanıt olmaksızın, İsrail ile Fas arasında doğrudan uçuş anlaşmalarının imzalandığı belirtilse de Fas diplomatik yetkilileri böyle bir durumun söz konusu olmadığını belirtti. Fas basını bu durumu sadece İsrail basınının yanlış bilgilendirilmesi olarak değerlendirdi.

ENERJİ GÜNDEMİ
Dünya Geneli
Çin gümrük verilerine göre, Çin'in ham petrole olan talebinin ağustos ayında yüksek seviyelerde kaldığını, ancak bu durumun Ekim ayından itibaren değişebileceğini açıkladı

Rusya Enerji Bakanlığı, Rusya 2022'de küresel petrol üretim kesintilerinin sona ermesinin ardından petrol pazar payını kaybetmemesini sağlamak için, üretim azaltma anlaşmasının süresi dolduktan sonra başlatılabilecek bitmemiş petrol kuyuları planı hazırladığı bildirildi.

Avrupa enerji borsası EEX yaptığı açıklamada, doğal gaz spot piyasalarında 1 Ekim'den itibaren negatif fiyatların oluşmasını sağlayacak düzenlemeye gidileceğini açıkladı.[117]