Önder Yılmaz / ANKARA - ABD, Afganistan Taliban’ın eline geçmeden önce; 11 Eylül’e kadar askeri varlığını tahliye edeceğini açıklamış ve bu çekilme sürecinin uzayabileceği mesajını vermişti. NATO temsilcileri de, “Kararlı Destek Misyonu” kapsamındaki askeri unsurların çekileceği yönünde açıklamalarda bulunmuştu. Türkiye’de ise, Türk askeri unsurlarının Afganistan’daki varlığına ilişkin tartışma MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin, askeri unsurların görev süresinin 11 Eylül’de sona ereceğine ilişkin açıklamasıyla alevlendi.

Önce ABD’nin çekilmesiyle Türk askerinin Afganistan’da bulunması için ancak yeni bir tezkere gerektiğini öne süren muhalefet partileri, Taliban’ın yönetimi devralmasının ardından ise Türk askeri unsurlarının bu ülkede bulunmasının gerekçelerinin ortadan kalktığını öne sürerek, “geri çekme” çağrısı yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, “Taliban’ın ülkede kontrolü sağlamasıyla önümüze yeni bir tablo çıktı. Görüşmelerimizi buna göre yapıyoruz” dedi.

Yasal dayanak ne?

Tartışmalar sürerken, Milliyet, Türk askeri varlığının yasal dayanağının ne olacağı konusunun izini sürdü. Kaynaklar, TSK unsurlarının Afganistan’daki varlığının iki yasal dayanağının bulunduğunu kaydetti.

İlki; 11 Eylül 2001’deki saldırı sonrası ABD’nin başlattığı, “Sürekli Özgürlük Harekatı” ekseninde ISAF (Uluslararası Güvenlik ve Yardım Kuvveti) kapsamında Türk Askeri’nin Afganistan’da bulunması için çıkarılan tezkere.

İkinci dayanak ise NATO’nun, “Kararlı Destek Misyonu” kapsamında Türk askerî unsurlarının Afganistan’da bulunması. 6 Ocak 2015 tarihli tezkere ile NATO ekseninde başlayan bu görevin süresi en son 6 Ocak 2021’de TBMM’de 6 Temmuz 2022’ye kadar uzatıldı.

‘Gerekçe kalmadı’

Kaynaklar, son gelişmeler üzerine Türk askerî unsurlarının Afganistan’daki varlığının hukuki olarak incelemeye alındığını bildirirken, ABD’nin çekilme açıklamasıyla birlikte, “2001’deki tezkerenin gerekçesinin ortadan kalktığı” tespitini yapıyor. NATO’nun Kararlı Destek Misyonu kapsamında çıkarılan tezkerenin işlevselliği konusunun ise henüz belirsizliğini koruduğu kaydediliyor. Çekilme kararının NATO tarafından resmileştirilmesi halinde son tezkerenin de dayanaksız kalacağına işaret eden kaynaklar, bu durumda, Türkiye’nin askeri varlığının sürdürmesi için yeni bir yol bulması gerektiğini dile getiriyor.

Libya örneği

Bu çerçevede de “ya yeni bir tezkere” veya “mevcut Afganistan yönetimiyle Libya’da olduğu gibi ikili askeri anlaşma imzalanması” formülü üzerinde duruluyor. ABD ve NATO’nun, unsurlarını tamamen çekinceye kadar kadar Türkiye’nin Taliban yönetimiyle tezkere veya ikili anlaşma konusunda müzakerelerini olgunlaştırması bekleniyor. Türkiye’nin Libya’da gerçekleştirilen ikili anlaşmaya benzer bir mutabakat sağlayarak Türk unsurlarının Afganistan’daki görevini sürdürmesi ise, “kesin çözüm” olarak görülüyor.