Şamil Basayev… Ruslar’a karşı kesintisiz varoluş mücadelesi veren Çeçenler’in yiğit evlatlarından. Adını Ruslarla mücadelenin simge ismi imanın ve direncin mihenk taşı Şeyh Şamil’den almış. Aile boyu Kuzey Kafkasya’nın soğuk coğrafyasında sımsıcak bağımsızlık mücadelesinde ter dökmüşler. Basayev’in dedesi de Ekim Devrimi sonrasında Bağımsız Kuzey Kafkasya Emirliği için çabalayanlardan. İkinci Dünya Savaşı sonrası bütün aile 1940’lardaki isyanı bastırmak gayesiyle Ruslar tarafından Kazakistan’a sürülmüşler. Çeçenistan’a geri dönüşleri 1957 yılına rastlıyor.

Basayev’in mücadeleciliği ve Ruslar’a karşı savaşı sonradan olan bir şey değil. Her daim damarlarında dolaşan delişmen kan, kendine aileden miras kalan savaşçı ruhla ateşleniyor. On yedi yaşında Rus ordusuna katılıyor. Cephede görev verilmediğinden itfaiye bölümünde çalışıyor. Bilgisayar mühendisliği bölümüne kayıt yaptırıyor. Notlarının kötü olması dolayısıyla okuldan atılıyor. Çeçenler’in Ruslar’a karşı mücadelesi yoğunlaşmaya başladığında Çeçen saflarında yerini alıyor. 1991’deki Boris Yeltsin darbesinde Yeltsin saflarında. Bunlar hayatındaki ufak ayrıntılar olarak göze çarparken ilk kez Çeçen mücadelesini dünyaya duyurmak için Rus uçağını kaçırmasıyla şahsı ön plana çıkıyor. Uçağı Ankara indirmişti hepimizin malumu olduğu üzere.

1992 yılında Dudayev Abhazya’ya gönderilen Çeçen birliklerinin komutanıdır. Abhazya’nın Gürcistan işgalinden kurtulmasında göz ardı edilemez bir önemi var. Sonrasında Dudayev’e karşı Rus muhalefetini dağıtır. Dağlık Karabağ Bölgesindeki Ermeni işgaline karşı Azerbaycanlılarla omuz omuza savaşır. 1994’de Çeçen direnişinin önemli komutanlarından biridir. Mücadelenin ön cephelerinde savaşır ve Ruslar’a büyük kayıplar verdirir. 1994-1995 arasında Grozni’yi büyük özveriyle Ruslar’a karşı savunur. Ruslar, Grozni’ye girdiklerinde şehri en son terk edenlerdendir. Hatta yaralanmış ve bacağının bir kısmı kopmuştur. 1995’de Ruslar Basayev’in köyünü bombalayarak on bir kardeşini katlederler.

Şamil Basayev, davasının haklılığına sonuna kadar inanmıştı. Bu O’nun özgüvenini arttırıyor ve moral, motivasyon kaynağı oluyordu. Dünyanın, kamuoyunun kendisine terörist, acımasız seri katil demesini hiç umursamıyordu. Kendisiyle yapılan bir söyleşide: “Dünyada en çok aranan ikinci terörist olduğun halde, bu kadar uzun süre yaşamayı nasıl başardın?” sorusuna: 

“İlk olarak ikinci değilim ve ikinci olarak ben aranmıyorum. Ben bu teröristleri bulmaya çalışıyorum. Tüm Rusya'da, onları arıyorum. Onları, aramaya ve bulmaya devam edeceğim. Ve onları cezalandırmayı da sürdüreceğim. Bu yüzden, onların beni bulmaya çalıştıklarını söyleme sakın; Ben onları bulmaya çalışıyorum.”

Basayev iyi bir asker, korkusuz bir komutan olmasının yanında dini meselelere de kafa yoran biriydi. Hep radikal, uç bir Müslüman olarak tanıtılıyor. Oysa tasavvufi yönü sağlamdı. Sloganik söylemlerin ötesinde bir duruşu vardı. Vahhabiliğe derin eleştiriler getirmişti. Savaş meydanında, cephede Müslüman askerlerin pratiklerini iyi gözlemlemiş ve eleştirilerini bu pratikler üzerinden temellendirmişti. 

Kafkas Mücadelesinde Tarikatlerin Yadsınmaz Önemi Var

Bilindiği gibi Kuzey Kafkasya mücadelesinde tarikatlerin yadsınmaz önemi vardı. Adeta direniş hareketlerinin motor gücünü oluşturmuşlardı. Basayev bu misyona yeniden dönülmesini savunuyordu. Şeyh Şamil’le birlikte direnişi örgütleyen Müridizm Hareketi… Birinci Kafkas Savaşı… Birinci Kafkas Savaşı’ndaki gibi maneviyat… Bugün radikalizmin, Vahhabiliğin yok ettiği ruh… Üç tür İslam düşmanından bahsediyor Şamil Basayev: Militan bir ateist (Ruslar), İslam’ın esaslarını doğru yorumlamayan âlimler, üçüncü düşman ise fanatik cahil.

“Savaşa karşıyım ama haksızlığa karşı savaşmak karakterimdir.” ve  “Ne zaman öleceğimiz önemli değildir. Önemli olan nasıl öleceğimizdir, bize düşen şerefimizle ölmektir.” diyen Şamil Basayev hakkında birçok söylenti, iddia ortaya atıldı. Savaş lordu dendi, Rusyadaki patlamalardan sorumlu tutuldu. Özellikle Beslan baskını üzerine yıkılmaya çalışıldı. O bütün bu iddialara “Kamuoyuna Açık Mektup” başlığıyla kaleme aldığı yazıda cevap verdi:

“Başbakan yardımcısı olduğum günden beri, insanlarımızı korkutan ve yabancıların gelmelerini engelleyen suçluları bulup çıkarmak ve cezalandırmak için çok çalışıyorum. Onları yakalamak için başkan Mashadov’la birlikte yaptığımız çalışmaları durdurmak için etkin kampanyalar düzenlendi. Rusya’daki patlamalardan sorumlu değilim. Bazı resmi makamların iddia ettiği gibi param, silahım ya da bağlantılarım yok. Ben Ruslar’ın iddia ettiği gibi, bir savaş lordu veya terörist olsaydım, dürüst olarak hiç kimse çekileceğimize kanaat getirir miydi?”

10 Temmuz 2006 yılında Çeçenistan Silahlı Kuvvetler Komutanlığı’nı sürdürürken içinde bulunduğu askeri konvoyda bir bombanın patlaması sonucu şehit olan Basayev’e sonsuz rahmet diliyoruz. Yazımıza O’nun şu cümleleriyle son verelim:

“Bir mücahit tevhide sıkı sıkı sarılır ve şirki reddeder. Hakikate sarılır ve batılı reddeder. Hakka sarılır, haksızlığı ve zulmü reddeder. Dürüstlüğe sarılır ve hilekârlığı reddeder. Ana babasının sözünü dinler ve onlara itaatsizliği reddeder. Akrabalarıyla ilişkilerini sürdürür ve koparmaz. Komşularıyla iyi geçinir ve komşularına zarar vermez. Bir mücahit, her iyi davranışa sıkı sıkı tutunur ve her rezilliği reddeder.”

Muaz Ergü yazdı