Tezhip, Arapça kökenli bir kelime olup, alt?nlamak manas?na gelmektedir. Günümüzde daha çok dini bir nitelik ta??yan tezhip, kitap bezeme sanatlar?na verilen genel add?r. Tezhip sanat?yla u?ra?an erkeklere müzehhip, kad?nlara ise müzehhibe ad? verilmektedir.

Tezhip Sanat? Nedir, Nas?l Yap?l?r?

Tezhip, s?k s?k minyatür ile kar??t?r?lan bir sanat dal?d?r. Ancak minyatür de bitki, hayvan vb. tasvirlere yer verilirken; tezhip daha çok hatlar?n etraf?n?n süslenilmesi için yap?lmaktad?r. Ba?ta hat sanatlar?n?n süsleyicisi olan tezhip, günümüzde pano ?eklinde de kullan?lmaktad?r. Tezhip ço?u zaman simetrik desenlerden olu?an bir tasar?ma sahiptir.

Bu sanat, özellikle Osmanl? döneminde el yazmas? kitaplar? ve Kuran-? Kerim’in sayfalar?n? süslemek amac? ile yap?lmaktayd?. Padi?ah tu?ralar?n?n etraf?n?n süslenmesi de tezhip sanatç?lar?n?n görevleri aras?ndayd?.

Türkiye’de tezhip yap?l?rken genellikle klasik yakla??ma uyum sa?lanmaktad?r. Bu yakla??m, tezhip tarihi boyunca kullan?lan desen formlar?n? bozmadan ama yenileyerek kullan?lmas?na dayanmaktad?r. Ancak nadir de olsa klasik yakla??mdan ayr? olarak çal??an ve de?i?ik kompozisyonlarla kendilerine özgü tasar?mlar yaratan tezhip sanatç?lar? da bulunmaktad?r. Tezhip sanat? zaman içinde unutulmaya yüz tutmu? bir dald?r, ancak son y?llarda eski popülaritesini tekrar kazanmaya ba?lam??t?r. Türkiye’de bulunan çok say?da üniversitenin güzel sanatlar fakültesinde tezhip bölümü yer almaktad?r. Burada yetenekli sanatç?lar yeti?tirilmektedir.

Tezhip Sanat?n?n Tarihçesi

Tezhip sanat?, Türkler ‘in varolu?u ile birlikte ilk örneklerini vermi?tir. Bu sanat dal?; Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve Osmanl? Devleti dönemlerinde de geli?erek yap?lmaya devam etmi?tir. Tezhip tarihindeki en büyük ad?m ise Çald?ran Sava??’ndan sonra at?lm??t?r. Bu kapsamda Tebriz’den gelen bir tezhip ustas?, sanat?n Anadolu topraklar?ndaki geli?imine oldukça destek olmu?tur. Kanuni Sultan Süleyman dönemi de tezhip sanat?nda ilerleme kaydedilen zamanlar aras?ndad?r. Bu dönemlerde; tezhipte zengin i?çilikler kullan?lm??, alt?n detaylar?na yer verilmi? ve renk olarak da lacivert ön plana ç?kar?lm??t?r. Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nin iz b?rakan tezhip ustalar? ise ?ah Kulu ve Kara Memi’dir.

Lale Devri’ne kadar kendi içerisinde geli?meye çal??an tezhip, bu dönemde bat?l? motiflerin etkisi alt?nda kalm??t?r. Rokoko dönemi ad? verilen bu devirde, tezhipte yeni desenler ve motifler i?lenmeye ba?lam??t?r.

19. yüzy?l?n sonu ve 20. yüzy?l?n ba?? ise matbaan?n geli?imiyle tezhip sanat?n? arka plana ta??yan bir dönem olarak kabul edilmektedir. Seri kitap bas?mlar? nedeniyle el yazmas? i?lere olan talepler giderek azalm?? ve tezhip sanat?na ihtiyaç duyulmamaya ba?lam??t?r. Ancak günümüzde Prof. Dr. Süheyl Ünver sayesinde tezhip sanat? tekrar canlanmaya ba?lam??t?r.