TBMM Ara?t?rma Hizmetleri Ba?kanl???, "Almanya, ABD, Fransa ve ?ngiltere Örneklerinde Sosyal Medya ?irketlerinin Yasal Yükümlülükleri" ba?l?kl? bir ara?t?rma raporu haz?rlad?.

Raporda, internet ve sosyal medyan?n dünya çap?nda giderek artan etkinli?iyle, bu platformlarda payla??lan içeriklerin hukuki statüsüne yönelik tart??malar?n ba?lad??? belirtildi.

Sosyal medyan?n tan?m?, sosyal medya ?irketlerinin yasal yükümlülükleri ve kendi platformlar?nda payla??lan içerikler konusunda ?irketlerin sorumluluklar? göz önünde bulundurularak bu yeni durumun nas?l ele al?naca??n?n çe?itli aç?lardan sorguland???na i?aret edilen çal??mada, Avrupa ve ABD örneklerinin incelendi?i aktar?ld?.

?ncelenen ülkelerin ço?unun sosyal medyayla ilgili faaliyet gösteren ?irketlere özel düzenleme yapmad???, bunun yerine bu platformlardaki içeriklerin yasal denetimi aç?s?ndan kendi ceza ve ileti?im kanunlar? ile di?er ilgili iç hukuk mevzuat?n? k?stas ald?klar?n?n görüldü?ü kaydedildi.

Bununla birlikte istisnai olarak sosyal a?lara özel ihdas edilen yasal düzenlemelere ve bu konuyu merkeze oturtan parlamento faaliyetlerine de rastland??? anlat?lan raporda, sosyal medya ?irketlerinin yasal yükümlülüklerini yeni ve ayr? bir husus olarak ele al?p inceleyen Almanya, ABD, Fransa ve ?ngiltere örnekleri üzerinde duruldu?u ifade edildi.

Çal??mada, bu dört ülke örne?inde görülen ve yalan haberle mücadele, nefret söylemlerinin düzenlenmesi, ?iddet içerikli payla??mlar?n engellenmesi ve seçim süreçlerinin salahiyetinin sa?lanmas? gibi nedenlerle yasama ve yürütme faaliyetleri kapsam?nda getirilen düzenleme ve önerilerin incelendi?i belirtildi.

ALMANYA

Raporda, Almanya'da 2 milyon ya da daha fazla kay?tl? kullan?c?ya sahip sosyal a?lara uygulanabilen 1 Ekim 2017 tarihli Sosyal A?lar?n Düzenlenmesi Kanunu kapsam?nda sosyal medya ?irketlerinin aç?kça yasa d??? içerikleri, ?ikayet gelmesinin üzerinden en geç 24 saat sonra kald?rmas? gerekti?i aktar?ld?.

Kanun kapsam?ndaki yükümlülüklerini kasten ya da taksirle yerine getirmeyen sosyal medya ?irketlerine 50 milyon avroya varan para cezas? verilebildi?i vurguland?.

Raporda, sosyal medya ?irketlerinin etkili ?ikayet inceleme mekanizmalar? olu?turmas?, ?ikayetleri nas?l ele ald?klar?n? düzenli aral?klarla raporlamas? ve yasal bildirimlerin yöneltilebilece?i bir temsilci belirlemesi gereklili?ine ili?kin hükümlerin kanunda yer ald??? anlat?ld?.

Almanya'da söz konusu kanunun yürürlü?e girdi?i ilk 6 ayda, Facebook'un gelen ?ikayete tabi içeriklerin yüzde 21,2'sini, YouTube'un yüzde 27,1'ini, Google'?n yüzde 46,1'ini ve Twitter'?n ise yüzde 10,8'ini kald?rd???na i?aret edildi.

Güncel geli?me olarak 19 ?ubat 2020'de Almanya Federal Hükümetince, özellikle a??r? sa? ve nefret suçlar? ile mücadeleyi güçlendirmek için sosyal a?lara ili?kin kanunun kapsam?n? geni?letecek bir taslak sunuldu?u, bu tasla??n 18 Haziran 2020'de Alman parlamentosunun alt kanad? olan Federal Meclis'ten geçerek üst kanat olan Federal Konsey'e gönderildi?i belirtildi.

Raporda, kanun uyar?nca sosyal medya ?irketlerinin art?k yasa d??? içeri?i kald?rmakla kalmayaca??, bu durumu Federal Kriminal Polis Dairesine bildirme yükümlülü?ü alt?na da girece?i ifade edildi.

Bildirilmesi gereken içeriklerin; propagandan?n yay?lmas?, ciddi ?iddet içerikli eylemlere haz?rl?k, ?iddete te?vik ve ?iddetin tasvir edilmesi, suçun ödüllendirilmesi ve onaylanmas? ya da çocuk pornografisi kay?tlar?n?n yay?lmas? suçlar?na konu olmas? gerekti?i kaydedildi.

Getirilen yenilikler aras?nda polise, kapsam? belirtilen yasa d??? payla??m?n içeri?iyle birlikte içeri?i kamuya intikal ettiren ya da en son payla?an kullan?c?n?n IP adresi ve ba?lant? noktas? numaras?n?n verilmesinin de oldu?una dikkat çekildi.

ABD

Raporda, teknoloji ?irketlerinin ABD'de serbest rekabet ortam? içinde kendilerine kat? yasal yükümlülükler uygulanmaks?z?n faaliyetlerini yürüttü?ü belirtildi.

ABD Kongresinde birçok dinleme toplant?s? yap?larak çevrim içi zararl? içeriklere, özellikle de dezenformasyon ve yalan haberlere ili?kin muhtelif ara?t?rma ve soru?turma faaliyetlerinin yürütüldü?üne yer verildi.

Bunlar?n konular? aras?nda Rusya'n?n 2016 ABD ba?kanl?k seçimlerine müdahale etti?i iddialar?, ki?isel verilerin aç?k r?za al?nmaks?z?n siyaset kampanyalar?nda mikro hedefleme yöntemiyle reklamlama için kullan?ld???n? aç??a ç?karan Cambridge Analytica skandal? ve dijital ça?da sosyal medya platformlar?n?n siyasi ve iktisadi gücü oldu?u ifade edildi.

Federal Ticaret Komitesi'nin, 24 Temmuz 2019'da Facebook'a ki?isel verilerin uygunsuz kullan?m? nedeniyle 5 milyar dolar para cezas? verdi?i, bunun yan?nda da platforma ki?isel verilerin kullan?m? konusunda yeni k?s?tlamalar getirdi?i anlat?ld?.

ABD Ba?kan? Donald Trump'?n 28 May?s 2020'de imzalad??? Ba?kanl?k Kararnamesinde, sosyal medya ?irketlerinin özellikle ifade özgürlü?üne müdahale ettikleri, kendilerine uygun gelmeyen görü?leri sansürledikleri ve kamuoyunu ilgilendiren olaylara ili?kin vatanda?lar?n neyi görüp göremeyece?ini algoritmalar yoluyla kontrol edebilecek bir güce sahip olduklar?n?n ileri sürüldü?ü, bu haliyle sosyal medya ?irketlerince sunulan platformlar?n, görü?lerin çe?itlili?ine ve farkl? yakla??mlar aras? aç?k tart??ma ortam?na ayk?r? konum ald?klar?n?n iddia edildi?i belirtildi.

Sosyal medya ?irketlerinin kanunen sorumsuz kabul edilmesine temel dayanak olan ?leti?im Uygunluk Kanunu'nun ilgili hükmünün, yaln?zca müstehcen, taciz ya da ?iddet içerikli payla??mlar söz konusu oldu?unda çevrim içi platformlara müdahale yetkisi verdi?i vurgulanan kararnamede, bu kapsam d???ndaki müdahalelerin keyfi ve yan?lt?c? kabul edilmesi gerekti?inin, bundan ötürü de sosyal medya ?irketlerinin sorumsuz de?il, klasik anlamda bir editör ve yay?nc? olarak görülmesinin ?art oldu?unun vurguland??? ifade edildi.

FRANSA

Raporda, Fransa'da 2018 y?l?n?n sonunda kabul edilen yasalara göre, sosyal a?lar?n ülkede bir temsilci tayin etmesi, sponsorlu içerikler hakk?nda hesap verebilir olmalar? ve ki?isel verileri seçim süreçlerinde nas?l kulland?klar? konusunda ?effafl?k göstermeleri gerekti?ine yer verildi.

Mart 2019'da Fransa Ulusal Meclisi üyesi Laetitia Avia taraf?ndan sunulan ve uzun tart??malar sonucunda 13 May?s 2020'de kabul edilen düzenlemenin (Avia Kanunu) çe?itli hükümlerinin, Fransa Anayasa Mahkemesince 18 Haziran 2020'de verilen kararla Anayasa'ya ayk?r? bulundu?u belirtildi.

Anayasa'ya ayk?r? bulunan hükümler aras?nda sosyal medya ?irketleri için ayr?mc?l?k, nefret, ?iddet, insanl??a kar?? suçlar?n inkar? ve cinsel taciz içerikli payla??mlar? kullan?c?lardan gelen ?ikayetler üzerine 24 saat içinde; terör ve çocuk pornografisi içerikli payla??mlar? ise yetkili makamlardan gelen bildirim üzerine 1 saat içinde kald?rma yükümlülüklerinin bulundu?u ifade edildi.

Fransa Anayasa Mahkemesinin, kanunun içerik kald?rmaya ili?kin hükümlerini gereklilik, ölçülülük ve amaca uygunluk gibi yönlerden ifade özgürlü?üne ayk?r? buldu?u belirtilen raporda, mahkemece gerek zaman k?s?tlar?n?n belirli bir içeri?in yasa d???l???na hükmedebilmek için yeterli olmayaca??n?n gerekse normal mahkeme süreçleri d???nda i?leyecek olan bu h?zl? karar alma mekanizmalar?n?n yarg? sistemini pas geçecek alternatif bir yol öngördü?ünün dü?ünüldü?üne dikkat çekildi

Kanunun geriye kalan ve nefret suçlar?na has kurulacak yeni bir mahkeme ile Yüksek Yay?nc?l?k Kurulu taraf?ndan görev s?n?rlar? tayin edilecek konuya ili?kin bir gözlem merkezini ve 250 bin avroluk adli para cezas?n? düzenleyen hükümlerinin 24 Haziran 2020'de imzalanarak yürürlü?e girdi?i belirtildi.

?NG?LTERE

Raporda, ?ngiltere'de sosyal medya ?irketlerine yönelik herhangi bir yasal düzenlemenin bulunmad??? vurguland?.

Konuyu parlamento komisyonlar? düzeyinde ele alan ?ngiltere'nin, özellikle çevrim içi ortamda bulunan yasa d??? ve zararl? içeriklere yönelik alternatif mücadele biçimleri geli?tirmeye çal??t??? ifade edildi.

Hükümetin bu içerikler hakk?ndaki tavr?n?n, çevrim d??? ortamlarda suç olan ?eyin, çevrim içi ortamlarda da suç kabul edilmesi yönünde oldu?u bildirildi.

?ngiliz hükümetinin Nisan 2019'da yay?mlad??? raporda, bireylerin ve özellikle de çocuklar?n, sosyal medyadaki yasa d??? ve zararl? içeriklerden kötü etkilenmesinin önüne geçilmesi için düzenleme yap?lmas? gerekti?ini öngördü?ü dile getirildi.

?ngiltere'de dijital ileti?im platformlar?n?n yayg?nl?k kazanmas?yla sosyal medyan?n hem yabanc? devletlerin ülke içindeki siyasi süreçlere müdahil olmas?na hem de az?nl?klara kar?? nefret ve ?iddeti te?vik eden içeriklerin artmas?na sahne oldu?unun söylendi?i aktar?lan raporda, bu do?rultuda ?ngiltere Parlamentosu Avam Kamaras? bünyesindeki Dijital, Kültür, Medya ve Spor Komisyonunda konuya ili?kin incelemeler ba?lat?ld??? belirtildi.

Komisyon raporunda dezenformasyon ve mezenformasyon yayg?nl???n?n hem kamu kurumlar?na hem de demokrasiye duyulan güveni azaltt???n?n dü?ünüldü?ü, bu do?rultuda sosyal medya ?irketlerinin yaln?zca pasif birer platform olduklar? iddias?n?n arkas?na saklanamayacaklar? ve platformlar?nda yay?nlanan içerikten sorumlu olmalar? gerekti?inin vurguland??? raporda ayr?ca ifade edildi.

Benzer ?ekilde Lordlar Kamaras?nca 29 Haziran 2020'de yay?mlanan bir raporda da t?pk? Kovid-19 salg?n? gibi bir "dezenformasyon ve mezenformasyon pandemisi" oldu?unun iddia edildi?i ve hükümetin ivedilikle sosyal medya düzenlemesini parlamentoya sunmas?n?n elzem görüldü?ü belirtildi.

Önerilen de?i?iklikler aras?nda vatanda?lar?n sosyal medya ?irketleriyle ilgili ?ikayetlerini inceleyen yeni bir ombudsmanl???n kurulmas?, ?ngiltere içinde yetkili bir kurum tayin edilerek sosyal medya ?irketlerinin algoritmalar?n?n ve ki?isel verileri nas?l kulland?klar?n?n incelenmesi, belirtilen ?artlara uymayan ?irketlere para cezas? ve tekrar eden ihmal durumlar?nda eri?imin engellenmesi gibi yenilikler oldu?u da kaydedildi.