Berlin Duvar?’n?n 1989 y?l?nda y?k?l???, 20. yüzy?l?n sonunda hem toplum hem entelektüel kesimde büyük bir yank? uyand?rm??t?. Bu yank?, küreselle?en kapitalist pazar?n ve liberal demokrasinin; teknoloji ve bilimle bütünle?mesiyle pek çok ki?i taraf?ndan özgür dünyay? kurman?n önündeki engellerin kalkmas? olarak yorumlanmaktayd?. Duvar y?k?ld???nda birle?en yaln?zca Almanya de?il, tüm dünya gibiydi. Bu durum, küreselle?menin refah, bar?? ve istikrar yolunda bir rota olarak görülmesinden kaynakl?yordu. Yani 20. yüzy?l, Berlin Duvar?’n?n y?k?l??? ve Gorbaçov’un iktidara geli?iyle beraber, ABD men?eli liberal ve küresel söylemin zirve yapmas?yla sonuçlanm??t?.

Deniz Ülke Ar?bo?an’?n “Duvar: Tarih Geri Dönüyor” kitab?, 20. yüzy?la damgas?n? vuran “Duvar” sembolünün, 21. yüzy?lda, özellikle 2010’lu y?llarda nas?l yeniden gündeme geldi?ini anlat?r. Ancak bu defa hükümetler ve siyasi paradigma duvarlar?n y?k?lmas? gerekti?ini de?il, in?a edilmesi gerekti?ini savunurlar. 20. yüzy?l?n sonunda s?n?rlar? kald?rmay? ve küreselle?meyi destekleyen siyasi aktörler, bugün art?k toplumlar?n? bariyerler, elektrikli çitler, güvenlik kameralar? ve kontrollü geçi?lerle kontrol alt?nda tutmaktad?r. Bu durum, 2008’deki küresel ekonomik krizin de etkisiyle dünyadaki siyasi paradigman?n son y?llarda ne kadar h?zl? de?i?ti?ini kan?tlar niteliktedir. Berlin Duvar?’n?n y?k?l???ndan bu yana 70’ten fazla ülkenin s?n?rlar?n? y?k?lmaz duvarlar ve geçilmez çitlerle çevirmesi, dünyan?n koca bir hapishaneye dönü?mekte oldu?unu göstermektedir.

Bu kitapta yazar, ya?ad???m?z teknoloji ça??n? ve içinde bulundu?umuz sanayi sonras? toplumun de?i?im h?z?n? akl?nda tutarak bugün yerküreye hâkim olan yeni politik ruhlar?n tezini sunmaktad?r. Yazar, kitaptaki temel iddias?n? yani “duvarl? dünya” perspektifini, duvarl? bir dünyan?n neleri do?urmaya haz?r oldu?unu betimleyerek anlat?r. Küresel siyasi paradigmalar?n nas?l de?i?ece?ini, yükselen totaliter rejimleri örneklendirerek aç?klar. Ufukta hâlâ bir demokrasi umudu oldu?unu disiplinler-aras? bir yakla??mla dile getirirken devletlerin ellerindeki teknolojik donan?mlar?n da yard?m?yla kendi toplumlar? üzerindeki bask?y? artt?raca??n?n ve totaliter rejimlerin bireylerin aleyhine güçlenece?inin alt?n? çizmektedir.

Peki, 21. yüzy?lda neye kar?? in?a edilmektedir, birkaç örnek...

Yabanc?ya kar?? duvar

Belirsizlik içinde, dü?man?n?n kim oldu?unu bilmeden ve bu yüzden dü?man?ndan daha çok korkan insan, kendine güvenli ve huzurlu bir s???nak arar. Bu, t?pk? Franz Kafka’n?n “Yuva” adl? öyküsündeki gibi bir durumdur. Kafka’n?n bu öyküsünde dü?man ve dü?mandan korunmak için kendine bir bar?nak, yuva in?a eden ki?i, toplumsal alegori içeren bir anlat?da verilmi?tir. Öyle ki hikâyenin kahraman? her ne kadar bar?nmak ve korunmak amac?yla kendisine yuva yapsa da asl?nda bir yandan kendi hapishanesini yaratmaktad?r. Korkunun karakter üzerindeki etkisi, onun kendisini d?? dünyadan soyutlamas?na neden olmu?tur. Kafka’n?n “Yuva” adl? öyküsünde görülen bu korku, insanlarda tarihin ba??ndan beri vard?r. 21. yüzy?lda insan kendini ve yuvas?n? “öteki”nden, “yabanc?”dan ve d?? dünyadan korumaya çal???r.

Küreselle?meye kar?? duvarlar

21. yüzy?lda baz? duvarlar, küreselle?me ideolojisinin kar??s?nda durur. Emek göçünü, küresel finansal aktörleri, mal ve hizmet ak???n? engellemek amac? ta??yan bu duvarlar, bugün milliyetçili?in otoriter yüzüne birer ayna tutmakta. Bu tip bir milliyetçilik, yabanc? dü?manl??? ile birle?irken kimlerin ve nelerin ayr??t?r?laca??n? da belirler. Bu yüzden duvarlar 21. yüzy?ldaki paradigma de?i?imlerinin en önemli sembolü hâline gelmi? bulunmaktad?r.

Göçe kar?? duvarlar

18. ve 19. yüzy?l aras?nda, ya?am standartlar?n?n ülkelere göre farkl?la?mas? sebebiyle dünyan?n her yerinden her yerine kitlesel göçler ba?lad?. Bu s?rada dünyada gerçekle?en olaylar, yeni siyasi ak?mlar?n do?mas?na ve göçün ekonomik nedenlerinin siyasal nedenlere dönü?mesine neden oldu. Siyasal nedenlerle gerçekle?en göçler, mültecilik sorununu do?urdu. Mülteciler devlet merkezinin tahkim edilmesi için kullan?lan araçlard?. 18. yüzy?ldan itibaren dünyay? ?ekillendirmeye ba?layan “Milliyetçilik hareketi” bu gibi göçlerden besleniyordu. 20. yüzy?lda bu durum, sadece kendine benzeyenlerin oldu?u yere göçerek hayatta kalabilmeye çal??maya dönü?tü.

Sava?lar, olumsuz ya?am ?artlar? ve fakirlik gibi sebepler yüzünden göçler hala dünyam?z?n yüzle?mesi gereken problemlerinden biri. Bugün, dünya üzerinde hayatta kalabilmek için ba?ka ülkelere s???nmak zorunda kalan 23 milyon mülteci var. Pek çok ülkede, topluma entegre edilemeyen göçmenler, büyük bir dram ya?amaktad?r. ?nsanlar?n s???nma, ya?am ve bar?nma hakk?, ne yaz?k ki her geçen gün daha da anlams?zla?maktad?r.

Siber dünya ve duvarlar

Bugün içinde ya?ad???m?z dünya, bir gözetleme ve gözetlenebilir olma dünyas?. Öte yandan 21. yüzy?lda, kitlelerin art?k kimler taraf?ndan gözetlendi?i oldukça muallaktad?r.

Bunun nedenlerinden birisi, dünya üzerinde art?k pek çok devletten daha güçlü baz? sosyal medya platformlar?n?n bulunmas?d?r. Teknolojinin geli?imi ve sosyal medya platformlar?yla özel hayat döneminin sonuna gelmi? bulunmaktay?z. Peki, bizi ayd?nlatt???n?, küreselle?tirdi?ini dü?ündü?ümüz ve dünyan?n öbür ucuna götürdü?ümüz internet, acaba bizi “duvarlar?n” daha da ard?na itiyor olabilir mi?

Bugün sadece ABD’de dakikada veri ak?? h?z? 80 terabyte ula?arak Kongre Kütüphanesi’nin bütün içeri?inin sekiz kat? büyüklü?üne ula?m??t?r. Sanal gerçekli?in, somut olan gerçekli?in üzerindeki tahakkümünü tart??mas?z olarak görebildi?imiz bu ça?da, art?k kablolardan evimize ta??nan a?larla dünyay? ya??yoruz. Bu durum, kimileri taraf?ndan gerçek bir küreselle?me olarak okunabilmektedir.

Ancak internet üzerinde gerçekle?tirdi?imiz her eylem, bizi piyasa ekonomisinde talepleri tahmin edilebilir bir mü?teri yap?yor. Ard?m?zda b?rakt???m?z dijital izlerden fayda sa?layanlar ise ticari ?irketler oluyor.

Deniz Ülke Ar?bo?an taraf?ndan kaleme al?nan “Duvar: Tarih Geri Dönüyor” kitab?nda okuyucuya anlat?lmak istenen, in?a edilmek üzere olan bu duvarlar?n insanlar? birbirine dü?manla?t?rd???, etnisite ve kimlik üzerinden ayr?mc?l?klara neden oldu?u, s?n?fland?rd??? ve kategorilere ay?rd???d?r. Bu yüzden de 21. yüzy?lda geli?mekte olan bu sistemi ve onun de?erlerini daha iyi analiz edebilmek, gelece?e yönelik daha iyi tahminler yürütebilmek için popülist söylemlerden s?yr?lmak ve siyasi aktörlerin in?a etti?i duvarlar?n psikososyal içeri?ine yo?unla?mak gerekmektedir.

21. yüzy?lda “Duvar” kavram?, ak?ldan çok duygulara hitap eden bir kavrama dönü?tü. Hakikatlerin kar??t???, neye inanaca??m?zdan emin olmad???m?z bu hakikat-sonras? ça??nda, “Duvar” kavram? bütün bir dünyan?n arzulad??? ?ey oldu. Bunun nedeni, “Duvar” kavram?n?n, s?n?rlar?m?z? koruyaca??na yönelik bir anlam in?a etmesindendi. Böylece dü?manlardan çekinmeye, aidiyetleri, ayr?cal?klar? ve gelenekleri kaybetmekten korkmaya bir gerek kalmayacakt?.

Güncelleme Tarihi: 25 Haziran 2020, 22:25