DIŞ HABERLER SERVİSİ - Afganistan’da kontrolü ele geçiren Taliban yönetiminden gelen olumlu mesajların gerçekçi olup olmadığı merak konusu. Dün Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahid, Afganistan’da ilk defa basın açıklaması yaptı. Kabil’de eski hükümetin kullandığı medya merkezindeki basın toplantısına Kuran tilavetiyle başlandı. Mücahid, “İslam Emirliği kimseye kin beslemiyor. Hiçbir iç veya dış düşman istemiyoruz” derken, “Bize karşı savaşan herkesi affettik. Düşmanlıklar son bulmalı” ifadelerini kullandı. “ABD veya uluslararası toplumdan kimseye zarar verilmeyecek” ve “Bize karşı 20 yıl boyunca savaşan binlerce asker affedildi” diyen Mücahid, “Taliban’dan kimse zarar vermeyecek. Kapınızı çalmayacak. Sizi sorguya çekmeyecek” açıklamasını yaptı. Mücahid, 20 yıllık işgal sürecinde Batılı güçlerle çalışan kişilerin de hepsinin affedildiğini de belirtti; “Onlardan intikam alınmayacak” diye konuştu. Mücahid, Kabil havalimanında başka ülkelere tahliye edilmeyi beklenen ailelere de eve dönme çağrısında bulunarak, kimseye zarar verilmeyeceği vaadinde bulundu.

‘Kabil’e girmeyecektik’

Planlarının Kabil’in dışında beklemek olduğunu ifade eden Mücahid, “Fakat ne yazık ki önceki hükümet o kadar beceriksizdi ki, güvenlik güçleri güvenliği sağlamak için hiçbir şey yapamadı. Bizim bir şey yapmamız gerekiyordu. Halkın güvenliğini sağlamak için Kabil’e girmemiz gerekiyordu” diye konuştu.Taliban Sözcüsü, medya konusunda da “Tüm medya gruplarının İslami kurallarımıza göre çalışırlarsa özgür olacaklarını, çalışabileceklerini, özgürce yayın  yapabileceklerini temin etmek istiyorum. Ancak şeriata aykırı bir şey varsa yayınlara izin verilmeyecek” dedi.

Mücahid, kadın hakları konusunda ise “İslam Emirliği kadınların haklarına şeriat çerçevesinde bağlıdır. Bizin kadınlarımız Müslümandır. Onlar da şeriat çerçevesinde yaşamaktan mutlu olacaklardır” dedi. Mücahid, bir soru üzerine “Kadınların İslami çerçeve dahilinde çalışmasına ve okula gitmesine izin vereceğiz” dedi. Taliban’ın kültür komisyonu üyesi Enamullah Samangani de, devlet televizyonunda yaptığı açıklamada, herkes için “af” ilan ettiklerini belirterek kadınları yönetime katılmaya davet etti. “Halkın halihazırda Taliban’ın uymalarını beklediği İslami kuralları bildiğini” vurgulayan Samangani, “Halkımız Müslüman, onları İslam’a zorlamıyoruz” diye konuştu. Taliban Sözcüsü Süheyl Şahin ise Afganistan’da kadınların burka giyme zorunluluğunun bulunmayacağını, ancak başörtüsünün zorunlu olacağını söyledi. Sözcü, “Bu, onların güvenliği için” dedi.

Güvensizlik var

Bununla birlikte Taliban’ın açıklamalarında samimi olmadığını düşünen ve bunun bir taktik olduğuna inanan Afganların sayısı çok daha fazla. Afgan toplumunun önemli bir kesiminde Taliban’a karşı derin bir güvensizlik var. Bunun en büyük sebebi olarak hem Taliban’ın 1996-2001 yılları arasındaki yönetimi, hem de son yıllarda farklı eyaletlerde meydana gelen şiddet olayları gösteriliyor. Özellikle kadınlar büyük bir korku içinde. Ülkede siyasetçiler, aktivistler, sanatçılar ve bürokratlar dahil çok sayıda kadın yaşamlarının tehlikede olduğunu söylüyor. BBC’ye konuşan Afgan milletvekili Farzana Kochai, Taliban’ın kontrol altına aldığı vilayetlerden konuşup bilgi aldığı kadınların artık işe ya da okula gitmediklerini aktardı.

Pentagon: Tehdit yok

Pentagon, Kabil Uluslararası Havalimanı’nın güvende olduğunu, 24 saat içinde saatte bir uçak kaldırmayı ve günlük 5 bin ila 9 bin kişiyi Afganistan’dan tahliye etmeyi planladıklarını açıkladı. Tümgeneral William Hank Taylor, “Türkler havalimanın güvenliğine ve işleyişine yardım etmeye devam ediyor” dedi.

Tümgeneral Taylor, şimdiye kadar Taliban’dan herhangi bir saldırı ya da tehdit olmadığını vurgulayarak, “Havalimanındaki komutanlarımız sahada havalimanı dışındaki Taliban komutanlarıyla iletişim halinde, onlarla  görüşüyoruz” diye konuştu. Pentagon Sözcüsü John Kirby ise Kabil’den tahliyelerin 31 Ağustos’a kadar süreceğini söyledi.

Bir tek onlar teslim olmadı!

Afganistan’da bir tek Penşir vilayeti Taliban’a teslim olmadı. Afganistan Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Emrullah Salih ve efsanevi Afgan lider Ahmed Şah Mesud’un oğlu Ahmet Mesud direniş çağrısı yapıyor. Fransız Express dergisinde bir mektup yayınlayan Mesud, babası kumandan Mesud’un da memleketi olan Penşir’e geçtiğini açıkladı ve tüm direnişçilere bu bölgede toplanma çağrısı yaptı. Daha önce Taliban’a asla teslim olmayacağını ve gerekirse silah altına gireceğini açıklayan Emrullah Salih’in de Penşir’e geldiği ve burada bir karşı hareket organize ettiği öğrenildi. Salih ve Mesud’un Pazartesi günü biraraya geldikleri ve direniş hareketini örgütlemek için çalışmalara başladıkları ifade ediliyor.

Afganistan’dan tahliye yarışı

Taliban’ın Kabil’i ele geçirmesinin ardından Avrupa başta olmak üzere çok sayıda ülke diplomatlarını, vatandaşları ve iş birliği yaptığı Afganistan vatandaşlarını tahliye etme yarışına girdi. En büyük tahliyeyi ABD’nin ve İngiltere’nin yaptığı görülürken, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin kendi vatandaşlarının dışında sınırlı sayıda Afganı tahliye etmesi ve söz verdikleri sayılarda Afgan vatandaşını henüz ülkeden çıkaramamaları eleştirilere neden oldu.

Sadece 7 kişi!

Almanya’nın 10 bine yakın insanı Afganistan’dan kurtarabileceğini söylemesine rağmen, önceki gün 135 kişi kapasiteli A400 tipi askeri kargo uçağıyla sadece 7 kişiyi tahliye etmesi büyük tepki topladı. Alman Dışişleri Bakanlığı, Kabil havalimanına gelen yolların tehlikeli olması ve tahliye edilecek kişilerin havalimanına ulaşamamasını gerekçe göstererek Kabil’den sadece 7 kişi tahliye ettiğini açıkladı. Berlin’in tahliyedeki başarısızlığının ardından bir sonraki uçakta 200 kişi almayı hedeflediği öğrenildi.

Tahliyeler sürecek

Tahliye için Afganistan’a 900 askerini gönderen İngiltere, son bir haftada 700’e yakın kişiyi ülkeden çıkardı. İngiltere, vatandaşları ve Afganlar dahil toplamda 6 bin ile 7 bin arasındaki kişiyi tahliye etmeyi planladığını açıkladı. Fransa kaç kişi olduğunu açıklamasa da diplomat ve Afganlardan oluşan ilk tahliyeyi gerçekleştirdi, tahliye uçuşlarına devam edeceğini açıkladı.

Belçika, İsveç ve Finlandiya tüm çalışanlarını, Hindistan tüm vatandaşlarını tahliye etti. Çek Cumhuriyeti Çek ve Afganlardan oluşan 46 kişiyi ülkesine getirdi. Yaklaşık 50 İtalyan diplomat ve 20 Afgan da Roma’ya ulaştı. İspanya, iki askeri uçağı Dubai’ye gönderildiğini duyurdu, ancak Kabil’den tahliyenin ne zaman başlayacağına dair henüz bilgi alınamadı.

‘Bu şekilde bitmemeliydi!’

Afganistan’ın başkenti Kabil’in Taliban kontrolüne girmesiyle ülkeden ayrılan Merkez Bankası Başkanı Ecmal Ahmedi, olaylara hazırlık yapmadığı gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Eşref Gani’ye tepki gösterdi. Twitter üzerinden olayların gelişimini anlatan Ahmedi, “Cumhurbaşkanı’nın ayrılacağı duyurulduğunda, dakikalar içinde kaos meydana geleceğini biliyordum. Bir geçiş planı olmadan bunu yarattığı için onu affedemem” dedi. Ahmedi, Gani için “Kendisinin harika fikirleri vardı ancak bunları uygulama becerisi zayıftı. Ben buna katkıda bulunduysam, suçtan payıma düşeni kabul ediyorum” ifadelerini kullandı.

Taliban’ın ülkeye hızla hakim olmasının ‘kafa karıştırıcı ve anlaması zor’ olduğunu kaydeden Ahmedi, “Savaşmama talimatının bir şekilde yukarıdan geldiğine dair çeşitli söylentiler vardı. İnanması zor görünüyor ancak güvenlik güçlerinin neden bu kadar çabuk pozisyonlarını terk ettiğine dair bir şüphe var. Açıklanamayan bir şey var” dedi.

Son ana kadar...

Çoğu hükümet üyesinin ülkeden ayrıldığını öğrendikten sonra kendisinin de bilet aldığını aktaran Ahmedi, ilk uçuşunun iptal edildiğini ve bulabildiği bir askeri uçağa bindiğini söyledi. Ahmedi, “Bu şekilde bitmesi gerekmiyordu. Afgan liderliğinin herhangi bir planlama yapmamasından tiksiniyorum. Onları, havaalanında başkalarına haber vermeden ayrıldıklarını gördüm” ifadelerini kullandı. Öte yandan Washington’un, Taliban temsilcilerinin Afganistan Merkez Bankası’nın ABD’de tutulan varlıklarına erişimine izin verilmeyeceğini açıkladığı öğrenildi.

Stoltenberg Afgan liderliğini suçladı

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ülkede çöküşün çok ani olduğunu ve öngörülemediğini belirterek, “Afgan siyasi liderliği Taliban’a karşı duramadı ve Afganların umutsuzca istediği barışçıl çözümü elde edemedi” dedi. Stoltenberg, düzenlediği basın toplantısında, NATO’nun önceliğinin personelinin ve İttifak için çalışan Afganların güvenli biçimde tahliyesi olduğunu kaydederek, bunlardan bir kısmının halen ülkeden çıkarılmış olduğunu, NATO’ya ait sivil personelin bu operasyonları düzenlemek için ülkede kaldığını söyledi.

“Başta Türkiye olmak üzere NATO üyeleri ABD, İngiltere’nin askeri güçlerine havalimanı operasyonlarının güvenliğini sağlamada oynadıkları önemli rol için teşekkür ediyorum” diyen Stoltenberg, Taliban’ı havalimanını kullanarak ülkeden çıkmak isteyenlere saygı duymaya ve çıkışlarını kolaylaştırmaya, sınırları, yolları açık tutmaya çağırdı. “Afganistan’da sonsuza kadar kalmaya hiçbir zaman niyet etmedik” diyen Stoltenberg, son haftalarda beklenmeyen düzeyde askeri ve siyasi bir çöküş  gördüklerini, Afgan güvenlik güçlerinin bir kısmının cesurca savaştığını ifade etti. Stoltenberg, “Afgan siyasi liderliği Taliban’a karşı duramadı ve Afganların umutsuzca istediği barışçıl çözümü elde edemedi” dedi.

“Çöküş hızlı ve aniydi. Öğrenecek çok ders var” diyen Stoltenberg, “Elbette orada 20 yıldır bulunuyoruz. Milyarlarca dolar harcadık ve can kayıplarımız oldu. Elbette dönüp bunlara bakmalı ve ders almalıyız çünkü uluslararası terörizmle savaşmaya devam edeceğiz” diye konuştu.

ABD’ye ait milyar dolarlık askeri teçhizata el koydu

ABD ordusunun 20 yıl boyunca Afganistan’a getirdiği milyar dolarlık üstün askeri silahlar, devlet yönetimini fiili olarak kontrolü altına alan Taliban’ın eline geçti. Euronews’teki habere göre, ABD ordusu 2001 yılından bu yana Afganistan’daki askeri, eğitim ve altyapı çalışmaları için toplamda 837 milyar dolar para harcadı. ABD askerlerinin çekilmesi sürecinde ülke genelindeki il ve ilçe merkezlerinde hızla ilerleyen Taliban, başkent Kabil’i de ele geçirdikten sonra ABD ve Afgan ordusunun neredeyse tüm teçhizat ve mühimmatını kontrolü altına aldı. Washington’un verilerine göre ABD, Afganistan’ın yeniden inşası için toplamda 145 milyar dolar harcadı. Bu meblağın 83 milyar doları Afgan ordusu, polis ve diğer kolluk kuvvetlerinin modernizasyonu için harcandı. ABD’li bir ordu yetkilisi, Taliban’ın ABD tarafından Afgan ordusuna sağlanan teçhizatları ele geçirerek çok büyük bir askeri birikime sahip olduğunu ve bunun bir utanç kaynağı olduğunu söyledi.